Friday, October 18, 2024

Kokborok Kothomayungni Laibuma

Kokthum by Bikash Debbarma

Kokrwbaino rwgwi saimannani swkang Sanskrit kokrwbaini koknose saimanna nanglaigrao. Tamoni hinkhe arose puila kokrwbaini yaphang yarwng chengsajakmani. Khoroksa swikwrwng bini swimani bisingtwi kaisa kothoma eba koklopno bini wansukma tei khakamungni phanbai kokthaino wawi naithothok khwlai goron rio. Abo haikhe swimungni goron manwi kaisa kaisa kokthai kothomani gwrwng manwi achaimanino hino kokrwbai. Obohai kokthaio ros eba kha nangmani gwrwng nukhakhe abonono  kokrwbai hinwi mano. Hayungo joto kok tongmani  kokrogno tabuk jotoni kuchugo kasajak chwngsajak hwnwi sawi mano. Aborog thumno salsa khukni kok eba khukni kokrwbai tongmani. Sana naimakhe hayungni joto chikon kotor koknino Khukni kokrwbai tongo. kok wngkha khugo kochokjak kok tei a kogo je rwbai tongo bono hinoo khukni kokrwbai. 

Kokrwbaino dalnwi khe khagwi mano  dalsa wngkha khugo kochokjak kok tei dalsa wngkha swijak kokrwbai. Greek tei Latin kokrogno hayungni kwchamkuk swijak kok hwnwi gosijago. Chini Bharatni Sanskrit kok bo abo haino kaisa kwchamkuk kok. Chini borok dophani kokborok kokni bedek khe juda khai nukjago jotobai sollaiya tei chini langmani bumul bo borogbai solthaya. 

Mwtaino khulumnai samung wngkha kwcham Bharatiya kokrwbaini yaphang yarwng, abono twiwino kwcham bharatiya kokrwbai swijago. Sajakma tongo kwcham Baratiya kokrwbaini bising ‘Bed’ wngkha borok munwisuni puila elemni yarwng. Rig bedno bharatni laibumao kwchamkuk kokrwbai, aboni bagwi engreji bai kok kaisa sajak tongo “The Vedas are the exquisite expression of the divinity, they are the first significant utterances on the lip of man”.

Kwcham Bharatiya kokrwbai wngkha Bharatiya civilizationni kaisa pohor phunuknai, Bharatni kokrwbaino kainwikhe bakjak tongo (a) Khwnawi swrwngma kokrwbai (b) Muitu narwkma kokrwbai, bed tai Uponishadno khwnawi swrwngmani kokrwbai hwnwi sajago. Muito khwlai swimani bising Mahabarat tai Ramayan  khobjago. Rigbed Indo europe kokni kwchamkuk kaisa tongthar bijap omo Rock age jorani  kaisa bijap hwnwi romjago. Kok elem kwrwng tai wansuk kwrwngrogni wansukmatwi 1500-1200 BC bisingo Bharatiya upamahadesh o achaikha hwnwi sawi mano. Baksa baksa wansugo o bijap swijakmani jora 1700-1100 BCE bisingose, abohai bo laibumao swijak mano.

KOKBOROK KOTHOMAYUNG 

1. HACHUK KHURIO

Hachuk khurio kothomayung swinai wngkha swikwrwng tei wansuk kwrwng  hoda hukumuni bagwi wansuklangnai Sudhanwa Debbarma. 1987 bisio bini o kothomayung swi karijago. Abono puila kokborokbai swiwi karijaknai kothomayung. O kothomayungno kaibrwi bwchapkhe karijakha. Puila bwchap 1987 bisio karijako aboni ulo kaibrwi bwchapkhe karijakha 2014 bisio thumsakhe TTAADC Language Wing bai. 1962 bisio swikwrwng Biharni Hajari bag alongo chopjagwi tongphuru o kothomayung swijago. O kothomayungo rwngmari, kami amchaini hamya chaya tongmung chamungno tei hoda hukumuni mangpilino kahamkhe mangpili tisawi phunukjakha. 

2. KHONG 

Khong kothomayung wngkha Shyamlal Debbarma bai swijak. 1996 bisio bini o khong kothomayung swi karijago. Bini o kothomayung hodao wngwi tongmani mwnak puito chamungno twiwi swijak. Hachuk khurio kothomayung hai khong kothomayungbo Birchandra(Bichang) ni yaktwi swinai hodani kokno tisai phunukha tei bini yaktwi hodani samung khwlai rwkha. Swinaini o kothomayungni bisingtwi saimano swkal tharimung kokborok sanai hodani mwnak puito o kaisa kiri masingsa tongmung. Aboni bagwi kami khakmungni simi chengwi bwtharlaima patimungrog tabukbo komoryakhu. Tabukni kwtal jorao naiwi naikhe abohai tongmungrog tabukbo nukjagwi tongkhu chini kami amchairogo, haini bagwino o wngmungrogno northai. 

3. RUNG

Swikwrwng Nanda Kumar Debbarma bai swijak Rung kothomayung 2001 bisio  swiwi karijakha.  Rung kothomayungno poriwi naikhe saimano Raima saima twima twngnwi  twi tolao kwlwgwi amchaini lukurok nok huk yakarwi ma thangmano rwgwi swijak. Aborok twima simi tongmaya, tongmani chini sirisitini kerang kothoma tai langmani hukumu bai gwdaljak botok toksa. Twimani mwkhangno chwng chini Dangwima Dangwiphani simi tabuk jora thangwi tongmani luajima nugo. Boni rukungo hathai hapung huk haba khul siping tongbaimani. Tei aboni logi logi tongo Jaduni, Dangdu, Chongpereng, Sumui, Sarinda akorog. Tabukni jora aborog nukliya a manwirog chini bagwi belai nangkukmani bwthai.

4. MWNAKNI POHOR

Mwnakni pohor kothomayung Kunjabihari Debbarmabai swijak. Bini o kothomayung 2002 bisio swiwi karijago. Jorani turo borok raida bwchap jotono swlaijak thango. Jora jora gothokma eba gothok tongmarog jephuru kha jolok jolok yogwi phaio aphuru sesa sasa twimuk choromui phaimanino tolwi nukhung kothoma swnamani gwrwng achai phaio.

5. LANGMANI RUKUNGO

Swikwrwng Sunil Debbarma bai swijak Langmani Rukungo kothomayung 2003 bisio swiwi karijago. Karinai motha wngkha kokborok sahitya samsad (KSS). Bupha kwrwija nukhungni bwsa okra bwrwi Sumti mungwi nukhungni poja horna nangkha. Bwswk joratwi birmano kwlainani nangkha abono rwgwi swijak o kothomayung. Bini o kothomayung kok kholna kwrwng langma thakjak Sudhanwa Debbarmano yapharwi swijak.

6. 1980

Khoroksa sakham nainai kokrwbaino hamjagwi Dr Atul Debbarmabo kothomayung kaisa swikha bini kothomayungni mung wngkha 1980 karimani bisi wngkha 2006. Bini o kothomayungni kok bothoma wngkha 1980 bisio Tripura hao choba nangwi uphwla kaphwla wngwi birman manjagwi tongmano rwgwi swijak.

7. DOLAI TWIMA NARO

Dolai Twima Naro kothomayung Dr. Bijoy Debbarma bai swijago.  Bini o kothomayung karijakma bisi wngkha 2008 bisi. Twipra hasteni borokni hukumu tongmung chamung nok huk motha akorogno twiwi o kothomayung swijakha.

8. TONGTHAI NAITUGWI

Kokborok kokrwbaini bisingo swikwrwng tei boromgwang hwnwi sinijagwi tongnai Shyamlal Debbarma bai swijak Tongthai Naitugwi kothomayung 2007 bisi swiwi karijago. Bini o kothomayungo ma pha kwrwi wngwi tongthai naitugwi khoroksa cheraini langma bahaikhe kesebo kwlai abono phunukna naijakha. Wakhirai wngkha o kothomayungni main character. Abo simiya bini kothomayung Jogai bohok mungwi khoroksa rang ri gwnang tei thai kheto kwbang tongwibo wngjakya teibo monokna naimani kok. Abo hai borok hodani bagwi busu. 

9. LOKHOPOTI

Swikwrwngjwk Sefali Debbarma bai swijak ‘Lokhopoti‘ kothomayung 2010 bisio swiwi karijakha. Bini o kothomayungo buma bupha kwrwi khorok sikla bwrwi Senatini langma hodao bwswk tong kesebo kwlai tongnani nang abono phunukna naijakha.

10. KHORANG BUKCHA KHALWNG

Swinai wngkha tabukni kwtal jorani swikwrwngjwk sefali debbarma. Bini bijap karijakmani bisi wngkha 2015 karinai motha wngkha TTAADC Language wing.

Sakani khursajak kothomayungno karwi teibo tongo.

spot_img

Leave a reply

Please enter your comment!
Please enter your name here

LATEST POSTS