Friday, October 18, 2024

Khumsaiti || Kothomayung || Andrew Debbarma

BWKHAK-SA

1

          Sarikni dam kaithamni jora. Achomsa nokha kutuksao, salbo moksonwi thango. Dobon dobon khai sibchanai nobar kwran kirimasingcha khe bang-bang khai sibsao. Nokhani chumui kobonwi phukoko tei budul budul khai naithothotok wngwi pirsa jagwi tongmani, achomsa nokha mwnak saui thango. Watwi kwrwi phuirang dang-dang kogo. Basalni mol hai khe nokha yaphang koromsaui chumui somchaui dwrdwr khe nokha gurumsao, phiya watwi thopsa phano kwlai ya. Agi omo hai waisa phano wng twrwng ya kho. Twisom kamini lukurok amo hai khai nokhani halokno nugwi achoma chajagwi bwkha lwk-lwk kwlwijak laio, jai khai kibo kirijak laio. Abo hai kwmamsingcha nokhani kayano nugwi keboni bwkha sago kwrwi kha—boro ma tong kha kebo siliya. Omo tamo wngmani kwlai kha kebo phano kustam bujiui man liya, khuwawak wngwi mwlang chaui tong bai kha.

          A jorao Samparini buma Nugulti asiyokjak ya kokthai kholwi mwrwi-mwrwi khe muisubuk chaui kabwi tongo. Khaklab buwi kab twtwi hino —  “O rangchakba, ani rangchakyoi! Ani gatini rung kochogwi thang kha! O kuphu bachadiba, nwsajwk nwng bai kok sana naio, twmani nwng tini kok saya?’’

           Bini samo Samparini sajwk umor bisikbani chwrai khorang chirigwi bumani mang kwthwino kwbagwi kabwi tongo. Bwskango Samparini mang kwthwi dirarang khe kwlaijak. Aro tei kebo borok kwrwi, kebo naison phai ya. Nugulti bai Samparini sajwk kabmani khorang kamini bororokni khunjuo bujak phaio. Phiya borog sak nang ya khai hin laio, “O swkaljwkma khai kobor waijau kha.’’

          Romoni kok yachago — O swkaljwkmano omo hai khwlai toni khwna. Naila naila watwibo thobsa phano kwlai ya, tamoni phuirang kogwi tongma kwlai kha!

          Bini kokno jora rwui Nugrai hino — Nini kok soino, o swkaljwkmani bagwino kamio hamkrai chakhwrai kwrwi kha. Homanino kulum kwsa kak liya. Mo hai khai bono yak sarok toni khai bahai chalainai?

          Amo hai khai randijwkma Nugultino seja laiwi kamini bororok kok eklai tonglaima jaga-o Khutlai guduk-guduk khaprum bibrum nangwi sok phaio. Hama pho-pho khai kok kaham khai chari man ya khwlaiwi saphaio, “Khwna bai gradi, khwna bai gradi, yong chokdrini bwsajwk biyangbo kwmaui thang kha. Himdi chwng bono se tabuk kaham khai ma rutuk lainai. Biyangbo thang kha, biyangbo kwma kha, himdi tho a swkaljwkmani arono swkang ma rutuk lainai.’’

          O kokno khwnaui jotono yago manwi twi laio, kebo khai da borok twio, kebo khai latha tei kebo khai ruwa twio. Ayang randijwkma Nugulti khai bwsajwkni mang kwthwio sukpai sukpaiwi kabwi tongo; kab sini kabwi phano asiyokjak ya. Tamni hwnba tini Sampari bwsajwk khoroksa susuk tei buma randino yakarwi ayang masingo thango. Nugulti kab twtwino bisi dok swkangni kokno muitu manjago. A laiwi kabuma salrokno bini khapangni uansukma mokol bai nuhuro, tei twrwk twrwk khe a salrorgo kwlwgwi thango.

          Aphuru Samparini umor bisi nwichidok. Borog masaknwi daikung kunao berani nok cheng gereng-gereng kichik-kwplao tong laijao. Bo chwrai kwlwi yapri man suk ya phuruno bini buphabo o hayungno yakar lang kha. Twma wngwi thwikha o kokno sana thang khai, kamini themrang bororokni yagono kwlaija khwna ma hino. Bolongo waruk wa tanna thangmani nogo kiphilwi sok phai liya. Ulo wa bwlwngo rutugwibo kariui man liya. Hatibarsani yagulo se bolongno mang kwthwi kwlaijak mano. Aphuru bwsago yong kwlai tong bai kha. Agini simino kamini bororok Samparisongno chajak ya. Samparini buma Nugulti-no swkal hin laio. Aboni bagwino borog kamini bororok bai juda khai hodani khagwi tonijago. Mwtai-atai rwlaibo tei panda soba khwlai thanibo borogno kobokjak ya. Kamini bororok bai aswk khai basijakma bagwino borog daikung kunaobo nok tangwi tongna nang kha. Jephuru phano bui bai mokolni phon bwkhani chor hai khe naisikjago.

          Sampari sikli sok kha. Sakduk mangduk bai kuchuk kotorma sak kipir khwlaiwi sikli gurung-garang wng laha. Bo samung humungbo aswk twino kwrwng. Tamongwi rwngya tong sinai ba, chwraini simi bumani logi mang tongwi nokni samung swrwngwi phaio. Bo mangno asuda nokni samung khwlaiwi sapai khai tonio. Buma hukni samung tangwi nogo kiphil khe nokni kustam samungo yak rina nang liya. Bwsajwk Samparino dek, karai, twkhong-lakhong huwi nok kumun khai toni sogo, bumano asuda yak phiyok jakha. Abo simi ya, bo bumano hukni samungo daichruwi samung khwlaio. Kunu phuru khai buini hugo yagul khilo. Abo hai khaino borogni mangtang huk tei samung-humung bai gwdaljak.

          Salsa Samparini buma Nugulti duma baisa swgwi cholok-cholok kusubwi nwng twtwi bwsajwkno naisigwi hino, “Kuphu, takwlai bisio nono kaiwi rohor si uanw, niniba khoroksa swk kha phurmarok da tong?’’

          Bumani i swngmungno khnaui Sampari mogoji korosisi khai kok kiphilo, “Tamo kok kobor sai tong ama nwng? Ang kaijakna muchung ya; ang nono yakarwi thangna muchung ya ama.’’

          Buma khorok jangriui hino, “Ahai ta sadi kuphu, jora le laio, jorale phaio, jorale swlaijago—joto borokno jora sok phai khai salsa ma kaijago.’’

          Kisa uanajakma hai khe Sampari khorang lem khai sakhlaio, “Ama, ang nono khibina muchung ya. Ang nono saichung khai bahai khai yakar thangnai?’’

          “Kaijak ya hinwi kok de kok’’ — buma daba songchaui hino, “Nini khaphurma kebo kwrwi khaiba raibai kaham daktino romna nang ganw. Chwng hai basijak khibijak nukhung kotoini sajwkba buini nukhungni hamjwk wngnani oroni kok ya, abono se uansuk gwradi.’’

          Sampari tei mungsa khuk per liya, nilar wngwi thango. Kisa lachijakma hai khe aroni bachaui kutulwi thango, tei da kongsa naui bolphak khengbruwi thek-thek bol tansuo. Buma Nugultibo bwchaui nokni nongkhoro, tei bwsajwkno naisigwi salango, “Nwng nogo tong sok gadi Kuphu. Ang ayang Thaiploktwisa kamio Gailemsa bai malai phai gwna.’’

          Sampari wanajakma hai khai swngo — Tamo wngjau kha hino ama? Tamo samung aswk doro nang khaba?

          “Kok tongo ani, nwng tong sok di’’ — Nugulti sun sun himwi thango.

          Sampari hin rwgo — Aswk lama kwchal bolongni lama, twma samung nang hino?

          Nugulti kok phirokmung kwlang yaui bini lama bo sun sun thango. Borogni nok bai Thaiploktwisa kami akhinino chaltharo. Bolongni lama, malkhungrok choliya khu.  Hachwk beserni kamiba lama hinwi kaham diba—teisi lamabo bwsa. Buphangni bojak yakhwrai kaitham barnani nango. Watwini jorao khai lama pepek-papak teibo himthok ya. Lamani poti twikelek chaui tongo. Borok himmani lamano sol ya, wak tukumani twikelek hai wngwi tongo.

          Saichungno dik-dik lama kolokma himwi Gailemni nogo thangwi sogwio Nugulti. Gailem wng kha borogni sampasa sandai. Gailemni bihik Kosomti bono nuk sogwi hino, “O piyajwk se bwle. Nogo kasa phaidi pi. Tini bahai panthor mwswi pa twi khe lama koroui sok phaijakha?’’

          “Samung nangwino sok phaimani ma,’’ Nugulti bokhorok gongro-gongro khai kok kiphilo. “Nwsairok nogo da tong?’’

          Kosomti suku-suku khai sao, “Nogono pi, noksingo hab di.’’

          Noksingo hab khaino daba swgwi yapharjago Nugulti. Gailem khai bailing waui tongo. Nugulti daba cholok-cholok kusub twtwi hino, “Ani samung mungsa chari gadi Gailem. Aboni bagwi se nini oro khaichigwi ma phaimani.’’

          “Tamo bwtwi samungrok hino pi?’’ Gailem kisa wanajakma hai khai swngo.

          Nugulti sao, “Iko nini nahanokjwknono takwlai kainani hinwi khuk per naimani. Kuphu khaito kaijaknani soiyano wngwi tongo; ano saichung khibi kwlangna muchungjak jaya. Ahai phano bwrwi borokno kaiyaui jora magwna khibi khai chaya hinwi uansuk twrwngwino nini thani ma phaimani. Jora le nono naisingwi tong ya bwle.’’

          Gailem hino, “Kokto soino, bwrwi borokno aswk dwgwi tonima chaya. Tabuk mwnaiti se kaijakya hin tongo hwn khai tamo khai sinai? Nwng le tamo uansuk tongba pi?’’

          Hama kolok rohorwi Nugulti saklaio, “Abono nwngle kisa kokbo kwrwng ba, nonono raibai chongna hinwi phaimani. Amo hai chamari kasaui tongnai chwla da manno kisa rutuk naigwradi. Chwla gosi khai ani kuphutino ang ahaino gosi ri wanw.’’

          “Do pi ang nai yanw,’’ bokhorok suku khwlaiwi Gailem gosio.

          Nugulti sa phiro, “Jorarok man khai chini nogo phaiwi a nahanokjwknobo kisa bujok kwlang phai di.’’

          Suku suku khwlaiwi Gailem kok yachago, “Akon nwng ta wana di pi, ano barja bok khaba bebak samung angno chari wanw.’’

          Kosomti muikwthwng sai twtwi hin horo, “Tamo mwnaino khai tubui phaiya wng pi? Waisa phano berairokbo tong phai lai ya.’’

          Nugulti kok kiphilo, “Bono tubu khai o kok kaham khai salai man gwlak hinwi tubu liya ta. Norok se waisa swk berai tong phai laidi, norokbo waisa phano phai lai ya.’’

          “Phainanino hin tongo pi,’’ Kosomti kok yachago. “Bini bo samung pai lai ya hwn khai jora man ya wngwi phai lai maya wng tong kha ta. Ayang chwrainobo pori rithani rangrok rohornani ma kaphra laio. Bini aro mang se rang burung burung khibi ma tong lai sio pi.’’

          Nugulti hino, “Norok ba pori rio hinwi akhini chwrai chikonni simino swkagwi toni kha, bahai maya tan man bai hino? Abo Aguli oroni kok da? Bwswk bo kwchal tang jani khunju bai khwnama si khu, mokol bai to nuk ya kho. Thwi thang phano chwng da tai Aguli hinmarokno nuk si?’’

          Gailem hw-hw khai mwnwi terwi kok yachagwi sao, “Aguli? Hwm.. khobor tongo! Da Durlob ni kok bai se ang o chwraino Aguli porina hinwi ma rwi sio. Tabuk khai twibo pai lang khibo ma tang lang se wngna pala wngwi tong kha. Chwng hai kolomtwi cherwi samung tangwi chanai borok Agulio bwsa pori rinani naam phano naya tong khai chao. Sago kwlaiwi dosa kotoro kwlai suk kha pi! Tabuk khai yang buya ayang buya, sabo siba aswk rang kwbang nang ganw hinwi, utlao se yakung khichonma kwlai sio niyade?’’

          Bwsaini kokno manjuwi bihik Kosomti hino, “Abo da ham lai si pi? Haba sok sugwi poriri se man gwlak. Tal brum brum boroni rang mannani hino aswk? Rang buphang kaiwi tonima hai yang le tal sok phai kheno se rang burung burung ma tunwio, thwina pala se wng sio pi. Bui le gwnang ba bui bai da bataiwi chuk? Buini bwsa khai kaham kaham ma chao, rang burung burung kwlangjago, sohoro pori rinani abo chwng hai borok man ya. Gwnangrok se kengaiwi tongo, chini kok to tamo sa sinai?’’

          Nugulti hino, “Amo hai da Agulini tongmung?’’

          Gailem kok phirokmung rwo, “Agulini tongmungni kok khwna khai nwng taibo wanajaknai pi. Aro-o chini hai nok kichik-michik khungsa phano kwrwi, nainuk ya dalan kuchuk kotor mang se. Tai si aroni bororok chwng hai diba, tongmani chamani, kok samani, tongmung raida bebakno phero. Chwng hai kamini borokno khai borog siya murkho wngjagwi mwse mwnwio pi.’’

          Talka thab buwi Nugulti hino, “Pai lai suk kha! Ang da o Agulio thang ya tong si, aroni tongmung khwna mang si saktwi karo.’’

          Bini kokno khwnaui Gailem bai bihik mwnwi laio. Nugulti daba songchaui bwchaui hino, “Do akon, bacha gwra sinw Gailemsa, ayang nahanokjwk lerjak tong khwna.’’

          Bono kutulna naima nugwi Kosomti hino, “Tamo piyajwk mai chayaui ba kutulna nai tong kha swla? Dibor ni mai khobsa phano chaui thang di, ang iko chakumra bosok sai bai kha. Tabuk omo songwi rikhai bwswk, daktino munwi thang ganw. Diborni kutung kutung chakumra bosok bwtwi bai mai chaui kutul sidi pi.’’

          Nugulti kok kiphilo, “Nang ya nang ya, teisa ulrogo phai phuru cha si wanw. Ayang nahanokjwk mai mui songsok se toni khwna.’’

          Gailembo hino, “O tamo mai chayaui ba kutulna nai tong kha pi? Thok thuk ya phano mai khobsa chaui thang sidi.’’

          “Tini waisa da, ulrogo cha si uanw,’’ o kok saui Nugulti nokni kogo.

2

          Raibai hinwi barja bogwi rwjakma twino Gailem Samparini bagwi chwla rutuk kha. Sampari bwrwi le naithokno, bono nugwi kha hab yai hab thothok. Haiphano pora lekha kwrwijaba Gailem bono pora gwnang chwlano rutugwi rwi man liya. Borogni Thaiploktwisa kamiono Mongorai mungwi  khoroksa chwla sikla tongo, bo baino Samparini kok surwi rikha. Mongorai Samparino nuk mangno kha phurjak kha, bini chajakma twino wngjak laha. Phiyaba Samparisong swkal hwnjakma kok bo sahorwi man ya. Aboni ulo kwbang sal guwaiwi tong liya, daktino wathob khulumwi kaijak lai kha. Samparibo bumani panjima samungno kha bai khuk bai gosiuino Mongoraino sai songwi nakha. Sirisitini raida rwgwi chamari kasaui Sampari bai kaijak kha Mongorai.

          Kaijakmani ulobo Samparino manwi kha tongthokmani kul paijak ya Mongorai. Twmani hwnmale Sampari bono aswk twino hamjakma rwo, tei sai hwnwi borom khwlaio. Mwtai manima bai baksa khai bwsaino manio. Thaisa phano bwsaini kokno bar ya, kokbo phirok ya, tokrabo rwya. Omo hai hik kaham mannani kwpal kaham wngnani nango, joto borokni kwpalo kwrwi—Mongorai o kok kaham khaino buchiui mano. Aswk bai simi ya, Sampari samung-humung aswk twino kwrwng, tei yak thangwi tongnai bwrwi ya eba haino bwsaino naisigwi simi mai magwna chanai bwrwi ya. Sana thang khai bwsaini swlai se samung kwrak khwlai kugo. Bini gwrwngbo aswk twino kaham. Bini tong kaham cha kahamno nai khe bono swkal hinwi kha chongjaknai lama mungsa phano kwrwi. Samparini gwrwng wng kha koklam kwchang, tong kwchang, borok sutrang, tongma koinene. Aboni bagwino Mongorai bono manwi rangchak manma hai ma tongjago. Haini bagwino kaham kwrwng khwlai borogni nukhung kwchang kwchang khai talsa talnwi lai kha.

          Phiyaba Mongoraini kha bisingo kaisa swngmung wngwi bacha kha, twmani bagwi Samparisong kamini bororok bai khagwi tonijakna kwlai? Twmani bagwi bolong daikungo hoda dopha bai swkak jagwi nok khungsa suchru tongna nang? 

          O kokno uansugwi khangaro yak sungwi achugwi tongma jorao ganao bolphak budrubsa khai bera phaio Sampari. Bwsaino mokma hai khe khangaro yak sungwi achuk tongma nugwi swngo, “Tamono wansugwi mogwi tong kha swla nwng khangaro yak sungwi? Nok da khatang?’’

          Bihikni i swngmungno khwnaui Mongorai bini khao uansukma kokno kholobwi kisa khwnai swnamma hai khe khorang kwlwijak khe kok yachago, “Mungsa wng ya, amasongno tini imang nugo hwn khaiba khatangwi kisa uansugwi tongma ta. Kaham kwrwng da tong bai jani borogbo ano muitu khwlai lai khwna.’’

          “Khwlai naino ta, him di uaisa swk chwngbo beraiwi phai lai yanw,’’ bol chab twtwi Sampari bwsaini kokno kiphilo. Sa phiro, “Tini yong chokdrisongni hugo yagul thangnani tongo. Himdi chwng kwnwino thang lai yanw. Tini belai sal se chuk khwna bwla.’’

          Mongorai hino, “Do nwng se dakti tiyar wng sidi. Phung aisrisri biyang abo bol bol hinwi tong?’’

          “Angbo paijakno. Him sidi akon thang lai se man kha.’’

          O salo borog Chondrini hugo yagul khilna thang laio. Buma Nugulti khai borogni hugono thangjao. Kamini bororok borogno swkal mwtai hin phano hukni samung-humungo yagul khilna seb rio. Tamoni hinmale borog soi soino de swkal abo Ochaini khuk twi saklaijak ya khu eba munga nukmari kwrwi khu. Twma khe kokni kogo tongma hai — Ogo mai kwrwi khe sikok wng thothok, khorogo thok kwrwi khe swkal rwng thothok, omo hai khaino kamini bororok borogno swkal chong laio.

          Chondrini hugo tini yagul khilnairok chwla sikla tei bwrwi sklirok mangno. Chokdrini bwsajwk Khumtoyabo tini borogni hugo phaio. Mongorai bai Sampari o chwla sikla tei bwrwi sklirok bai baksano samung tangna kwlaio. Yang khai Mongoraino kumui kwlainairok mang. Jotono bono chengwra thwngwi kok molok salaio. Khumtoyabo o salono Mongoraino nugo, bobo bono kumui kwlaio. Samung tangwi dibor satung kwprap khai tungmani jora borok haba yakarwi gairingo lengla laio. O jorao sikla siklirok jadukolija jono uaisa jono uaisa khai rwchap laio, hihi-haha mwbo mwnwi laio tei a bising bisingno Mongoraino kara thwngwi kok molok kariui salaio, phubo phumlok laio. Ayang Mongorai khai wakirikirik simi wngwi tongo, belaino belai bengaijak khai thaisa thainwi kok phirogo.

          Bui jotono Jadukolija rwchapma ulo Khumtoya ni jora sok phaio. Bini rwchapmung kokbwtang khe bukumui Mongoraino lobsaui hamjakma kokbiti rwui kokthai kholwi rwchabo. Khumtoyani rwchapmung kokthaino khwnaui Sampari risi nangjago. Aboni bagwi bobo tangsa bwsaini bagwi rwchabwi khwna rio — 

“Ani rangchak anino tongnai,

Keboni mokolo muwani ta nang thung.

Ani mangsong bai ano swkak khe

Swraimung kusungsni sago kwlai thung.’’

          Bini rwchapmung kokthaino khwnaui Khumtoya mwnwiwi sao, “Uh bai, chwngbo kumuino le segwi naya ta. Angbo kumui hinwi se lobwi rwchap bwle.’’

          Yang khai a salo bukumui Mongoraino nugwi Khumtoya toksa rangchak nukma hai ma tongjago, bo bono kha phurjagwi thango. Aphuruni simi bo Mongorai bai kok sanani, malainani seb mang rutugwi usrubwi tongo. Salsa Mongoraibo Khumtoyani i hamjakmungni dugo khwio nang twi khai nango. Aphuruni simi borog khoroknwi huijak huijagwi malai laio. Akhinino borog malaima, nailaima, tong laima tei chasmaini yakhwrai bolaima bung rwrwk kha. Kamini bororokbo o kok tai tai salaina cheng kha. Jotoni khunjuono o kok nobar wngwi rwcharwi thang bai kha. Tamo khai Sampari tei Chondrisongni khunjuo simi o kok kwlaina tong sio, borogno karwi kamini jotono sai man bai kha.

          Khumtoya lukurokni bwskango Mongoraino kumui nung phano, borog kwnwi malai lai phuru khai saino songo. Yangle o kok lukurok jotono saui man baijak, phwlang phwlang khai khulok sarak lai ya mungsa se tong sio. Lukurok tai tai salai tongmani kok Samparini khunjuobo kwlai kha. Bo o kokno khwnaui sago pherang kokjakma swk wngjago. Dungur beserni twi gor-gor yorma hai bini mokolni muktwibo yorkhlai phaijago. Bwsaibo bono agini hai maya rwliya. Bwsaini tongmung chamung swlaijakma nugwi Sampari bwkha tungphlajagwi kha khajago.

          Sampari muktwi roi-roi yorwi bothwthwng khai achugwi mogwi tongma jorao Mongorai musubwi nogo kasa phaio. Bo bihikno kabjak khe amo hai khai aro achugwi mogwi tongma nugwi swngo, “Hai…nwng tamo wng sa? Tamoni kabwi tong?’’

          Sampari nilar khai manthog hai wngwi tongo, kok thai phano saya. Mongorai kisa uanajagwi bini bwsak jangriui swngo, “Nwng tamo kok saya, tamo wng sadi, mungsa swk da wng?’’

          Aphuru khai mokolni muktwi husaui kok yachago Sampari — “Nono kok thaisa swngna tongo.’’

          “Tamo bubo hai kok, sadiba.’’

          “Ang nono kok thaisa swng khai nwng kubui kok sana da?’’

          “Swng di—’’

          “Kubui kok sanai da sadi?’’

          “Kubui kokno sanai, tamo kok swng di.’’

          “Nwng ano kok kaisa huiwi tonio.’’

          “Nono tamo kok ang hui khaba ani kormo?’’

          Khorang kisa tor rwui Sampari swngo — “Khumtoya bai nini bising tamo tong? Kwbangma borok salai tongmani ani khunjuo kwlai kha. Angba tamo buphang bokcho da? Ani khunju baithang khwna kha, nwng tabuk bude ano o kok khoknai kho? Tamoni bagwi norokba aswk ri bai simuk hai gwdal lai kha?’’

          Mongorai mwnwiwi bihikno sao — “Buprangjwk bai bukumui ba haino gwdal laima se, nwng le tamono kirijak ani Kormoti?’’

          Sampari hin phiro — “Sai man ya ani bwkhao belaino kirima phaio! Ani bwkhani toksa rangchakba uaisa swk birsaui de thang paino!’’

          Bihikni mokolni muktwi huwi Mongorai sao — “Wng kha wng kha ani rangchak, bwkhani mwsa bai aswk ta sikrijak sidi. Buiba sanaino, bui abo se nai tongo hwn khe. Hai hin le Chondrini bwsajwk ang hai nukhung-hukhung khajak chwla bai da kaijakno ba? Nwng bahai omo hai kok gujobrokno puito chaui tong?’’

          “Ano tatal sayana bwle?’’

          “Saya makoto, saya…’’

          “Nwng ani mang tong di’’ — o kok saui Sampari bwsaino kwbago.

spot_img

Leave a reply

Please enter your comment!
Please enter your name here

LATEST POSTS